Do czasów średniowiecza odsyła nas biogram Trzebiesława z Trląga (zm. 1344), dziekana kruszwickiego. Stulecie XVI reprezentuje m. in. Aleksander Trzebiński (zm. 1644), biskup przemyski. Wiek XVII w znacznym stopniu zdominowała rodzina Tryznów z Wielkiego Księstwa Litewskiego. Należą do niej m. in. Hrehory Tryzna (ok. 1510-1571/2), marszałek hospodarski, kasztelan podlaski i smoleński, Mikołaj Tryzna (zm. 1640), podskarbi wielki litewski, Gedeon Tryzna (ok. 1595-1652), również podskarbi wielki litewski, Marcjan Tryzna (zm. 1643), biskup wileński, sufragan białoruski, podkanclerzy litewski, oraz Józef Tryzna (zm. 1656), prawosławny archimandryta Ławry Kijowsko-Pieczerskiej. W Koronie Królestwa Polskiego góruje nad nimi postać Andrzeja Trzebickiego (1607-1679), biskupa krakowskiego i podkanclerzego koronnego. Z postaci XVIII wieku warto zwrócić uwagę na Andrzeja Trzcińskiego (ok. 1749-1823), profesora fizyki na Uniwersytecie Krakowskim, twórcę ekscentrycznej reformy polskiej ortografii. Z grona pisarzy jest obecny w zeszycie Andrzej Trzebiński (1922-1943), dramatopisarz i prozaik, rozstrzelany przez okupantów niemieckich, z ludzi teatru – Teofil Trzciński (1878-1952), dyrektor i reżyser teatralny, a z ludzi filmu – Leon Trystan (1899-1941). Prezentujemy też postacie dwóch najsłynniejszych polskich muzyków jazzowych: Andrzeja Trzaskowskiego (1933-1998) i Krzysztofa Komedy Trzcińskiego (1931-1969). Ważne miejsce zajmuje w zeszycie małżeństwo fizykochemików: Bogusławy Trzebiatowskiej (1908-1991) i Włodzimierza Trzebiatowskiego (1906-1982). Występuje tu także rzeźbiarka Zofia Trzcińska-Kamińska (1890-1977), językoznawca Józef Trypućko (1910-1983) oraz wydawca Władysław Trzaska (1881-1964), współzałożyciel Księgarni i Domu Wydawniczego Trzaska-Evert-Michalski.
T. był teoretykiem i krytykiem filmowym, a także praktykiem, zarówno na polu awangardy, jak i komercji, jednym z najwszechstronniejszych ludzi polskiego filmu okresu międzywojennego. Należał, obok Irzykowskiego i Leo Belmonta, do prekursorów awangardy filmowej w Polsce (Jewsiewicki) oraz był najwytrwalszym propagatorem francuskiej awangardy (J. Bocheńska). Po wybuchu drugiej wojny światowej T. uciekł do Lwowa, zajętego we wrześniu 1939 przez ZSRR. Od r. 1940 pracował prawdopodobnie w Wytwórni Filmowej w Odessie i zginął, zapewne podczas ewakuacji miasta, w październiku 1941.
Z biogramu autorstwa Romana Włodka
Dn. 16 I (6 I st.st.) 1654 przewodniczył T. w Perejasławiu uroczystościom religijnym z okazji święta Jordanu; przybyli tam wówczas posłowie carscy z bojarem W. Buturlinem na czele oraz starszyzna kozacka z Chmielnickim. Po krótkich naradach Chmielnicki złożył 18 I t.r. w imieniu swoim i całej Kozaczyzny przysięgę wierności carowi. Z Perejasławia posłowie carscy rozesłali gońców do miast na Kijowszczyźnie i do pułków kozackich z żądaniem złożenia takiej przysięgi. Kossow i T., wiedząc, że zażądają tego także od nich i ich poddanych, na trzy dni przed przybyciem Buturlina i pozostałych moskiewskich posłów do Kijowa wysłali 23 I specjalnych posłańców (Kossow – bernardyna Szpakowskiego do W. Ks. Lit., a T. zakonnika peczerskiego Makarego Krynickiego na Wołyń) z protestacjami.
Z biogramu autorstwa Tomasza Kempy
Nie jest pewne, czy posłował również na tegoroczny sejm nadzwycz., czy też przybył do Warszawy jedynie w związku ze staraniami o urząd podskarbiego w. lit.; jego kandydaturę forsował usilnie brat Marcjan, ale Władysław IV, «szacując korpulentną postać» T-y, powątpiewał w możliwość sprawowania przez niego urzędu, złośliwie radząc w rozmowie z A. S. Radziwiłłem przestrzec kandydata, «by dał sobie zrobić mocne krzesło senatorskie, aby nie ugięło się pod ciężarem brzucha, a on nie uderzył kałdunem o ziemię na śmiech innym z jego nieszczęścia».
Z biogramu autorstwa Andrzeja Rachuby
Od r. 1947 był uczniem krakowskiego Gimnazjum i Liceum im. Jana III Sobieskiego. Poznał kontrabasistę Witolda Kujawskiego, animatora jazzu w Polsce, i brał udział w organizowanych przez niego spotkaniach muzyków jazzowych. W r. 1948 założył zespół «Rhythm Quartet» i równocześnie, z zespołami Jerzego Borowca i Józefa Szewczyka, występował jako pianista w krakowskim klubie jazzowym przy YMCA, a od r. 1949 w tamtejszym klubie Rotunda w studenckim big-bandzie Tadeusza Prejznera. Z Borowcem, Jerzym «Dudusiem» Matuszkiewiczem, Janem Walaskiem i Krzysztofem Trzcińskim (Komedą) «jazzował» na koncertach w prywatnych mieszkaniach w Krakowie; w r. 1950 wziął udział w pierwszym jam session (w mieszkaniu Kujawskiego przy ul. Stradom 11), zachwycając swoją bebopową grą na fortepianie. Pod koniec października t.r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego pod zarzutem kolportowania ulotek nawołujących do bojkotu filmów radzieckich i trafił na miesiąc do aresztu śledczego przy pl. Inwalidów.
Z biogramu autorstwa Krzysztofa Karpińskiego i Elżbiety Orman
W drukach wprowadzał, choć niekonsekwentnie, proponowane zasady, m.in. zastępował «ą» przez «om» lub «on», a «ę» przez «em» lub «en», zwalczając «nałóg kreślenia tych krętoogoniastych iednogłosek». Postulował powrót do wspólnego języka «slawońskiego» i opracowanie nowej «słowni lub skarbni czystych słów polskich […] na snajdniejszę porozumienność narodu s narodem». Obsesyjną walkę z pisownią, fleksją i terminologią kontynuował w Kopii listu do przyjaciela prawdy i ludzkości (Kr. 1817), a zwłaszcza w dziele Rozwinienie pisowni, słowośledni i słowozgodni jenzyka polskiego (W. 1818), w którym m.in. proponował słowa «slowoślednia» zamiast «źródłosłowu» i «wszechucznia» zamiast wszechnicy, a w ramach «slowozgodni», czyli upodobnienia słów zapożyczonych z innych języków do pierwowzorów, chciał wprowadzić terminy «romański», a nie rzymski, «teutoński, allemański», «germański», a nie niemiecki, «gallikański», a nie francuski, nadto «jenzyk poloński» zamiast polski.
Z biogramu autorstwa Marii Pawłowskiej
T. był kompozytorem wszechstronnym, twórcą o niepowtarzalnym stylu oraz aranżerem wyczulonym na barwę instrumentów, ale różnicującym ich zestawy. Jego partytury były zapisane precyzyjnie, pozostawiały jednak wykonawcom wiele swobody. W ciągu jedenastu lat stworzył muzykę do ok. 61 filmów fabularnych, 34 krótkometrażowych i sześciu animowanych. Skomponował muzykę do prawie wszystkich filmów Polańskiego (sprzed r. 1969), dla którego był muzykiem par excellence filmowym, rozumiejącym intencje reżysera. Był kluczową postacią w historii polskiego i europejskiego jazzu; jego muzyka wywarła istotny wpływ na ukształtowanie się tzw. polskiej szkoły jazzu oraz awangardy jazzowej l. siedemdziesiątych.
Z biogramu autorstwa Agaty Barzyckiej-Paździor i Krzysztofa Karpińskiego
Od października 1905 do r. 1912 współtworzył, jako autor tekstów piosenek i reżyser szopek, krakowski kabaret «Zielony Balonik». Wg Tadeusza Żeleńskiego (Boya), gdy tenże w lutym 1907 wspólnie z Witoldem Noskowskim pisał szopkę, T. «często […] przychodził w trakcie samej roboty i brał w niej udział poddając ,,pointy”, których jako wykonawca miał wyborne poczucie». Śpiewał m.in. szansony kabaretów paryskich, głównie z repertuarów Aristide’a Bruanta i Yvette Guilbert, także przyśpiewki apaszowskie, staropolskie kolędy, piosenki żołnierskie i ludowe; był «uosobieniem piosenki» (T. Żeleński).
Z biogramu autorstwa Diany Poskuty-Włodek
Następnie zajęła się nowo odkrytym pierwiastkiem – renem. Jako pierwsza zbadała mechanizmy chemicznej i elektrochemicznej redukcji jego związków, odkryła ren pięciowartościowy i otrzymała nowe związki tego pierwiastka. W r. 1932 ukończyła studia ze stopniem inżyniera chemika, a w maju 1935, jako pierwsza kobieta na Politechn. Lwow., otrzymała dyplom doktora nauk technicznych z odznaczeniem na podstawie rozprawy Badania nad redukcją kwasu nadrenowego (tamże T. 14: 1934 z. 6-8, wyd. osobne, W. 1935) i awansowała na stanowisko starszego asystenta. Wyniki jej badań nad renem zanegowali jego odkrywcy, małżeństwo Walter i Ida Noddackowie, ale w r. 1939 na Kongresie Chemii Czystej i Stosowanej w Rzymie, gdzie wygłosiła referat o 5-wartościowym renie, Noddack publicznie, w imieniu swoim i żony, odwołał wszystkie zastrzeżenia, przeprosił i pogratulował osiągnięć.
Z biogramu autorstwa Stanisława Tadeusza Sroki
Już na przełomie listopada i grudnia 1652 Jan Kazimierz podjął decyzję o mianowaniu T-ego na urząd podkanclerzego kor.; nominacja była elementem strategii dworu, aby urzędy pieczętarskie powierzać ludziom nowym, ambitnym i dobrze przygotowanym do ich sprawowania. Wg Stanisława Temberskiego T., «sprawiedliwy mąż i duchowny, jednak skory do gniewu i pamiętliwy krzywd, o wysmukłej postaci i jakby chudej; dobrze wykształcony w naukach», zapłacił królowej Ludwice Marii 10 tys. złp. (ze spadku po M. Łubieńskim) za ten awans. W obliczu trudnej sytuacji militarnej i dyplomatycznej Rzpltej dwór zdecydował o wysłaniu T-ego w poselstwie na sejm Rzeszy do Ratyzbony i do cesarza Ferdynanda III dla uzyskania pomocy przeciw Kozakom i Tatarom, a być może też Szwedom.
Z biogramu autorstwa Jarosława Stolickiego i Ewy Szklarskiej
Poszukiwany przez Gestapo, zmieniał wielokrotnie miejsca zamieszkania; 6 XI 1943 został przypadkowo aresztowany przez Niemców w stołówce jednej z warszawskich fabryk na Ochocie z kenkartą na nazwisko Andrzej Jarociński. Osadzony w więzieniu na Pawiaku, został 12 XI 1943 rozstrzelany w publicznej egzekucji przy ul. Nowy Świat 49. Wg niepotwierdzonych źródeł miał wówczas zagipsowane usta. Ciała T-ego nigdy nie odnaleziono.
Z biogramu autorstwa Macieja Urbanowskiego
Redakcja Polskiego Słownika Biograficznego życzy Państwu ciekawej lektury.
en